Ο φόβος της απώλειας χρημάτων

Τα βασικά συναισθήματα είναι κοινά σε όλους τους ανθρώπους. Όλοι αισθανόμαστε αγάπη, θυμό, θλίψη, χαρά, φόβο, απογοήτευση και πολλά ακόμα συναισθήματα. Αυτό που μας κάνει να ξεχωρίζουμε μεταξύ μας, είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε αυτά τα συναισθήματα.

Σε ότι αφορά τα οικονομικά, ισχύει ακριβώς το ίδιο. Όταν ρισκάρουμε χρήματα, όλοι βιώνουμε το συναίσθημα του φόβου. Ακόμα και οι πλούσιοι… Η διαφορά έγκειται κι εδώ στο πώς αντιμετωπίζουμε αυτό το φόβο. Λόγω περιοριστικών πεποιθήσεων, στους περισσότερους ανθρώπους ο φόβος αυτός οδηγεί σε μία σκέψη «μη ρισκάρεις, κινήσου εκ του ασφαλούς».

Σε λίγους ανθρώπους αυτός ο φόβος της απώλειας χρημάτων οδηγεί στη σκέψη «κινήσου έξυπνα και μάθε να διαχειρίζεσαι το ρίσκο».

Ίδιο συναίσθημα > διαφορετικές σκέψεις > διαφορετική δράση > διαφορετική οικονομική κατάσταση.

Η βασικότερη αιτία για τα οικονομικά προβλήματα των ανθρώπων είναι ο φόβος της απώλειας χρημάτων. Η απώλεια χρημάτων ενεργοποιεί τις ίδιες δομές στον εγκέφαλο όπως ο πόνος και ο φόβος.

Για να καταλάβουν καλύτερα το τι συμβαίνει στον εγκέφαλο των ανθρώπων όταν χάνουν χρήματα, επιστήμονες από το University College του Λονδίνου, εξέτασαν τον εγκέφαλο 24 εθελοντών ενώ αυτοί λάμβαναν μέρος σε τυχερό παιγνίδι στο οποίο μπορούσαν να κερδίζουν ή να χάνουν χρήματα.

Χρησιμοποίησαν τη λειτουργική μαγνητική τομογραφία για να εξακριβώσουν τι συμβαίνει, ποιες λειτουργικές νευρωνικές δομές ενεργοποιούνται σε καταστάσεις κέρδους ή απώλειας χρημάτων και τέλος πως μάθαιναν από τις εμπειρίες τους.

Τα ευρήματα έδειξαν ότι οι εθελοντές μάθαιναν με ακρίβεια να προβλέπουν πότε είχαν πιθανότητες να χάνουν ή να κερδίζουν χρήματα.

Η μάθηση αυτή λάμβανε χώρα σε μια περιοχή που εντοπίζεται βαθιά στον εγκέφαλο που ονομάζεται striatum. Πρόκειται για ραβδωτή μάζα από λευκή και φαιά ουσία που βρίσκεται μπροστά από το θάλαμο σε κάθε ημισφαίριο του εγκεφάλου.

Η αντίδραση της δομής αυτής του εγκεφάλου, καταγραφόταν διαφορετική όταν η πρόβλεψη οδηγούσε σε οικονομική απώλεια ή αντίθετα σε οικονομικό κέρδος. Βρέθηκε, επίσης, ότι υπήρχαν εκπληκτικές ομοιότητες μεταξύ των αντιδράσεων του εγκεφάλου λόγω οικονομικών απωλειών και αυτών που καταγράφονται όταν βιώνουν οι άνθρωποι πόνο. Οι εγκεφαλικές νευρωνικές δομές που ενεργοποιούνται λόγω πόνου, καταγράφηκαν και αναγνωρίσθηκαν σε προηγούμενες έρευνες με λειτουργική μαγνητική τομογραφία.

Η ενεργοποίηση των δομών που σχετίζονται με τον πόνο όταν πρόκειται σύμφωνα με τις προβλέψεις του εγκεφάλου να επέλθει οικονομική απώλεια, λειτουργεί ως μηχανισμός άμυνας που μας αναγκάζει να λάβουμε άμεσα αμυντικά μέτρα.

Σίγουρα κανένας δεν θέλει να χάνει χρήματα όπως δεν θέλει επίσης να βιώνει τον πόνο. Φαίνεται λοιπόν ότι είναι λογικό, όπως δείχνουν τα ευρήματα στον εγκέφαλο, με τον ίδιο τρόπο που μαθαίνουμε και αποφεύγουμε καταστάσεις που προκαλούν πόνο, έτσι μαθαίνουμε με τις προβλέψεις να ελαχιστοποιούμε τις πιθανότητες απώλειας χρημάτων ή περιουσίας, αποφεύγοντας έτσι τον πόνο.

Λόγω του φόβου της απώλειας χρημάτων λοιπόν, οι άνθρωποι κινούνται τόσο επιφυλακτικά, ή με τρομερό αυτοέλεγχο, ή απλώς παραδίδουν τα χρήματά τους σε κάποιον άλλο επειδή τον θεωρούν ειδικό και μένουν να προσεύχονται και να ελπίζουν πως θα τα έχουν στη διάθεση τους αν τα χρειαστούν. Όσον αφορά στο θέμα των χρημάτων, υπάρχουν πολλές συναισθηματικές φοβίες. Και υπάρχουν επειδή, είτε μας αρέσει είτε όχι, το χρήμα είναι συναισθηματικό θέμα. Και επειδή είναι συναισθηματικό, οι περισσότεροι άνθρωποι δε μπορούν να σκεφτούν λογικά γι’ αυτό. Αρκεί να παρακολουθήσει κανείς το χρηματιστήριο ή το coin market και θα καταλάβει ότι το χρήμα είναι συναίσθημα… Στις περισσότερες αγορές δεν επικρατεί η λογική αλλά μόνο τα συναισθήματα της απληστίας και του φόβου.

Όσοι άνθρωποι ζουν μια ολόκληρη ζωή με το φόβο μήπως χάσουν χρήματα, ή μήπως κάνουν κάτι διαφορετικό από τον πολύ κόσμο, είναι σχεδόν αδύνατο να γίνουν πλούσιοι, ακόμα κι αν εμφανίζονται μπροστά τους συνεχώς οικονομικές ευκαιρίες.

Μαθαίνοντας να παίζουμε το σωστό παιχνίδι του χρήματος, αποκτούμε σταδιακά γνώσεις και εμπειρίες και με τον τρόπο αυτό μειώνεται ο φόβος της απώλειας χρημάτων, μέχρι να μετατραπεί στον καλύτερο επιχειρηματικό οδηγό μας!

Βιβλιογραφία

• Differential Encoding of Losses and Gains in the Human Striatum, The Journal of Neuroscience, 2007,27(18):4826-4831, 2 Μαΐου 2007
• Robert Kiyosaki, Rich Dad’s Cashflow Quadrant, 2001