«Η αγάπη και η λατρεία που είχα, από μικρό παιδί, στους ήρωες της προεπανάστασης και της επανάστασης του 1821, έγινε αγάπη και θαυμασμός για τους μετέπειτα ήρωες. Αυτοί σφάχτηκαν, κρεμάστηκαν, γδάρθηκαν, ταπεινώθηκαν για να κερδίσουμε εμείς σήμερα τον τόπο τούτο ελεύθερο, χωρίς σκλαβιά».
Στις 23 Ιουλίου 1995, το Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων στα Ιωάννινα δέχτηκε για πρώτη φορά επισκέπτες. Ο δημιουργός του, Παύλος Βρέλλης, έγραψε πως «αυτός ο μικρός λαός της γης, έδειξε την ανδρεία του σε όλες τις εποχές. Σα φόρο τιμής, αγάπης και πίστης, στους ανώνυμους και επώνυμους ήρωές μας, έφτιαξα τούτο το Μουσείο Ελληνικής Ιστορίας με κέρινα ομοιώματα, στο χωριό Μπιζάνι Ιωαννίνων».
Η πορεία ενός ανθρώπου, ζυμώνεται πάντα στα παιδικά του χρόνια και έχει αποδειχθεί πως οι δυσκολίες γεννούν τελικά μεγάλες μορφές, καθώς ενεργοποιούν μέσα τους από νωρίς, όλα εκείνα με τα οποία τους έχει εφοδιάσει ο Θεός: πίστη, ελπίδα, υπομονή, επιμονή, προσπάθεια, συναίσθηση, ευαισθησίες και όλα τα τάλαντα, τα ιδιαίτερα ταλέντα με τα οποία τους έχει προικίσει. Ένα τέτοιο δοκιμασμένο και προικισμένο παιδί ήταν και ο Παύλος.
Ο Παύλος Βρέλλης γεννήθηκε στα Ιωάννινα στις 25 Μαρτίου 1923. Η μητέρα του πέθανε όταν ο ίδιος ήταν τεσσάρων ετών κι εννιά χρόνια αργότερα, έχασε και τον πατέρα του. Την ανατροφή του ανέλαβε η θεία του, Σοφία Παραμυθιώτη. Από μικρός είχε καλλιτεχνικές ανησυχίες και συνήθιζε να περνά την ώρα του σκαλίζοντας σε ξύλο φιγούρες αγαπημένων του παιδικών ηρώων. Στην εφηβεία του, κατά την περίοδο της κατοχής, οι Γερμανοί τον συνέλαβαν και ανάγκασαν εκείνον και άλλα παιδιά της ηλικίας του να «καθαρίζουν» υπολείμματα πολεμικού υλικού. Κάθε μέρα μελλοθάνατος! Γιατί δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις που τα βλήματα έσκαγαν και δεν ξανάβλεπε ποτέ πια τους συντρόφους του! Τότε αμέσως σχεδίαζε και αποθανάτιζε τη μορφή τους πάνω σε ό, τι έβρισκε, συνήθως ξύλα. Στη φυλακή συνέχιζε να σκαλίζει ανθρώπινες μορφές σε πέτρες και να βελτιώνει με όποιο τρόπο μπορούσε το ταλέντο του.
Το 1945, μετά από προτροπές της θείας του γράφτηκε στη Ζωσιμαία Παιδαγωγική Ακαδημία. Εκείνη την περίοδο καταπιάνεται με την παραγωγή προτομών. Από τις πρώτες του δημιουργίες είναι η προτομή του Στρατηγού Λύτρα και του Γ. Καλούδη με αποκορύφωμα το είδωλο του Αρχιεπίσκοπου Σπυρίδωνα Βλάχου.
Το 1949 γράφεται στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα, αλλά τη χαρά και την πρόοδό του θα ανακόψει η στρατιωτική θητεία του κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο που τον σημαδεύει ψυχικά και τον αποσυντονίζει.
Ξαναβρίσκει όμως το δρόμο που με τόσο κόπο είχε χαράξει ως τότε, με κατασκευές σε πηλό, χαρακτική και ζωγραφική, ενώ παράλληλα αθλείται και μάλιστα παίρνει μέρος με διακρίσεις και πρωτιές σε Αγώνες άλματος επί κοντώ (“Άκτια” 1950, “Δωδωναία” 1950). Ταυτόχρονα, παρακολουθεί μαθήματα Βυζαντινής Μουσικής και ορθοφωνίας! Αναγκάζεται όμως να τα εγκαταλείψει αργότερα όλα αυτά, για να αφοσιωθεί εξ΄ ολοκλήρου στα μαθήματα της Σχολής, που απαιτούν όλο και περισσότερο χρόνο και ενέργεια.
Στα 48 του άρχισε να διδάσκει στο Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων Ιστορία της Τέχνης, συγκεκριμένα Σύγχρονα Ρεύματα Τέχνης. Για επτά χρόνια ερχόταν σε αντιπαράθεση με καθηγητές Ιστορίας, καθώς θεωρούσε ότι η ιστορία είναι υποκειμενικά μεταβαλλόμενη σύμφωνα με την καλλιέργεια, τη γνώση και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα μέσα στις οποίες διαμορφώθηκε.
Από το 1958 εργάζεται ως Καθηγητής Τεχνικών σε Γυμνάσια και Λύκεια των Ιωαννίνων, όπου ανακαλύπτει τις αδυναμίες του συστήματος της Εκπαίδευσης. Επειδή δεν υπάρχει ανάλογος κύκλος μαθημάτων για υποψήφιους Α.Σ.Κ.Τ., ιδρύει δική του Σχολή δίνοντας απαραίτητα εφόδια στα παιδιά, με ελεύθερο και γραμμικό σχέδιο, αλλά και χρήσιμα στοιχεία από την καλλιτεχνική εμπειρία του.
Το 1971, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων τον αποσπά για επτά χρόνια, προκειμένου να παραδώσει μαθήματα Ιστορίας της Τέχνης (Σύγχρονα Ρεύματα) όπου συγκρούεται με τη νοοτροπία της θεωρητικής και μόνο προσέγγισης των μαθημάτων και ιδιαίτερα της Ιστορίας, στην οποία έχει εξαιρετική ευαισθησία, θεωρώντας την «πάντα ζωντανή μέσα σε όλους και πάντα απαραίτητη για όλους».
Το 1975 δημιουργεί στους Μουζακαίους το “Μουσείο Προεπανάστασης 1611 – 1821” με κέρινα ομοιώματα και πρώτο σχετικό ιστορικό θέμα το «Κρυφό Σχολειό», μεταμορφώνοντας μια αίθουσα με τέτοιο τρόπο, ώστε ο επισκέπτης να μπαίνει αμέσως στον ιστορικό χρόνο και περιβάλλον των ηρώων και των γεγονότων. Δημιουργούσε εκεί ανθρώπινες μορφές από κερί, αφού είχε προηγηθεί η κατασκευή με πηλό, η δημιουργία εκμαγείου από γύψο και τέλος η χύτευση του κεριού. Μια διαδικασία επίπονη και επίμονη, χρονοβόρα και απαιτητική… με θαυμαστά όμως αποτελέσματα, που από την πρώτη στιγμή δημιούργησαν ενθουσιασμό σε όσους την πρωτοείδαν!
Το 1983, έχοντας συνταξιοδοτηθεί με το βαθμό του Γυμνασιάρχη και ενώ είναι πια 60 ετών, αποφασίζει να κάνει ένα νέο ξεκίνημα, αφιερώνοντας όλο του τον εαυτό στο μεγάλο του στόχο: ένα ολοζώντανο Μουσείο Ιστορίας, γεμάτο αληθινούς, ζωντανούς ήρωες, που μπορούν να μας διδάξουν και να μας καθοδηγήσουν!
Έτσι διαθέτει όλο το εφ’ άπαξ της σύνταξής του σε έναν γυμνό χώρο 17 στρεμμάτων, στο χωριό Μπιζάνι Ιωαννίνων… τον χαράζει με δρόμους και πλατείες και τον διαμορφώνει όμως, στολίζοντάς τον με πολλά δέντρα και φτιάχνοντας το σχέδιο του πανέμορφου φρουριακού κτιρίου, βάζει και ίδιος πολύ προσωπική εργασία, χτίζοντας με τα χέρια και την ψυχή του, το περίφημο «ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Κέρινων Ομοιωμάτων Παύλος Βρέλλης»!
Στη συνέχεια ακούραστος και αεικίνητος άρχισε να διαμορφώνει και τον εσωτερικό χώρο, ξεφεύγοντας από τα κλασσικά Μουσεία και προσπαθώντας να φτιάξει ποικίλα σκηνικά, που θα φιλοξενούν και θα αναδεικνύουν τα ομοιώματά του, όλα παρμένα από την Ελληνική Ιστορία. Δημιουργώντας δηλαδή «ιστορικό περιβάλλον», κάτι που λείπει σχεδόν από όλα τα Μουσεία του Κόσμου!
Για όλη αυτή την προσφορά του τιμήθηκε από την Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία Ελλάδας (1981), Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία Ελλάδας (1982), Φυσιολατρικό Σύνδεσμο Πατρών (1984), Τοπική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων (1991), Δήμο Ιωαννιτών (1992), Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (1992), Σύλλογο Ιωαννιτών Άγιος Γεώργιος (1992), 8η Μεραρχία (1993) και άλλους, αλλά όχι από την επίσημη πολιτεία, ούτε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ούτε από τη Βουλή των Ελλήνων, ούτε από την Ακαδημία Αθηνών, όπως θα ταίριαζε σε μια τέτοια, σπάνια, ασύγκριτη και δημιουργική μορφή, σε έναν μεγάλο Έλληνα, σε έναν μεγάλο δάσκαλο της τέχνης και της Ιστορίας μας.
Το έργο του ποτέ δεν προβλήθηκε στην πρώτη σελίδα, στα κεντρικά δελτία, στις «μεγάλες» εκπομπές, μα διαδόθηκε στόμα με στόμα από όλους τους Έλληνες! Από εκείνους που δίδαξε με το ήθος, τη σεμνότητα και το ανυπολόγιστης εθνικής και καλλιτεχνικής αξίας έργο του! Από αυτούς που γνώρισαν τις ρίζες και τους προγόνους τους μέσα από την ψυχή και τα χέρια του.
Ο Παύλος Βρέλλης πέθανε στις 23 Ιουλίου του 2010. Υπήρξε παντρεμένος με την Μαρία Γιαννίτση μαζί απέκτησαν δύο παιδιά, τον Κωνσταντίνο και την Άννα.
……………
Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να διαβάσει κανείς τις σημειώσεις του ίδιου που έγραψε με σκοπό να δώσουν στον επισκέπτη: πρώτο, μια σύντομη αναφορά γιατί έδωσε τόσο μεγάλη σημασία στη δημιουργία και διαμόρφωση του εξωτερικού χώρου και δεύτερο, με ποιο σκεπτικό, με ποιόν τρόπο και μέσα τον έφτιαξε.
Οι σημειώσεις βρίσκονται εδώ: www.vrellis.gr/gp/external_environment.html
……………
ΠΗΓΕΣ:
EL 
EN 