Ξεκινάω να γράψω ένα άρθρο με αφορμή τη γνωστή ελληνική έκδοση του Μπλάκ Φράιντεϊ και πετυχαίνω την ίδια στιγμή τη νέα δημιουργική καμπάνια της εταιρείας Κωτσόβολος που επικοινωνεί με οικείο και ιδιαίτερα αστείο τρόπο μία γιορτή αγορών, φέρνοντας «αλά Ελληνικά» το πανηγύρι της Black Friday στα μέτρα του σύγχρονου, Έλληνα καταναλωτή.
Η αλήθεια είναι ότι ο θεσμός της Μπλάκ Φράιντεϊ «αλά Ελληνικά» φυσικά και είναι ελληνικός, απλά παλιά το έλεγαν παζάρι ή πανηγύρι…
Όπως πολλοί Θεσσαλονικείς, έτσι και εμείς, τα καλοκαίρια μεγαλώσαμε σε ένα εξοχικό στη Χαλκιδική. Αυτό που θυμάμαι από την παιδική μου ηλικία εκεί, εκτός από τα μπάνια στη ρηχή και ζεστή θάλασσα, είναι και το πανηγύρι του Αγίου Μάμα που γίνεται κάπου στα τέλη Αυγούστου, αρχές Σεπτέμβρη.
Είναι το μεγαλύτερο στη Χαλκιδική και πλέον υπολογίζεται ότι μαζεύει κοντά στους 200.000 επισκέπτες.
Τι μπορεί κανείς να βρει σε ένα πανηγύρι; Τα πάντα και τίποτε. Τα ρούχα και κυρίως τα εσώρουχα, τα ρούχα ύπνου και οι κάλτσες είναι οι μεγάλοι πρωταγωνιστές. Βρακιά, σουτιέν και κάλτσες παντού. Ηλεκτρονικές συσκευές αγνώστου προελεύσεως, είδη σπιτιού, χαλιά και κουρτίνες, έως σεντόνια και πετσέτες και από κατσαρόλες και τηγάνια έως μικροέπιπλα και διακοσμητικά.
Η διαφορά ανάμεσα στο παραδοσιακό πανηγύρι και στην Μπλάκ Φράιντεϊ είναι πως στο πανηγύρι αγοράζεις ό,τι σου αρέσει και εύχεσαι να σου βγει καλό ή/και να «βγάλει τα λεφτά» του ενώ στην Μπλάκ Φράιντεϊ οι προσφορές γίνονται από επώνυμα μαγαζιά σε επώνυμα προϊόντα με ό,τι ασφάλεια μπορεί να παρέχει αυτό.
Ήδη από τη δεκαετία του ’60 στις ΗΠΑ, την τελευταία Παρασκευή του Νοεμβρίου, για μία και μόνο μέρα, τα καταστήματα καλούσαν τους καταναλωτές να εγκαινιάσουν την έναρξη της χριστουγεννιάτικης περιόδου ψωνίζοντας δώρα για τους αγαπημένους, αλλά και για τους εαυτούς τους στις πιο χαμηλές τιμές της χρονιάς με εκπτώσεις γύρω στο 80%. Οι υπέρ-εκπτώσεις αυτές ξεκινούσαν από το άνοιγμα των καταστημάτων το πρωί της Παρασκευής μέχρι να κλείσουν το βράδυ.
Στην Ελλάδα φυσικά αυτό δεν ισχύει σε καμία σχεδόν περίπτωση. Βλέπουμε καταστήματα να διαφημίζουν εκπτώσεις λόγω Μπλάκ Φράιντεϊ της τάξης του 10 – 20%. Βλέπουμε μεγάλες αλυσίδες που υποτίθεται ότι θέλουν να ξεστοκάρουν (αυτή είναι η φιλοσοφία της μέρας) να κάνουν αστείες προσφορές, ή να κάνουν «Μπλάκ Φράιντεϊ Παρασκευή έως Κυριακή»… Έχουν παρατηρηθεί επίσης φαινόμενα ανεβάσματος τιμών λίγες μέρες πριν ώστε να γίνει στη συνέχεια η «μεγάλη προσφορά» και πολλά άλλα τραγελαφικά γεγονότα.
Οι σύγχρονες καταναλωτικές τάσεις ακολουθούν πολλές ξενόφερτες συνήθειες. Ξαφνικά στην Ελλάδα υιοθετήσαμε το Κυριακάτικο brunch, το baby shower, το Halloween, συνήθειες που πριν μερικά χρόνια δεν γνωρίζαμε. Εισαγάγαμε ενέργειες όπως οι Λευκές Νύχτες, προκειμένου να ενισχυθεί η αγορά με δελεαστικές προσφορές σε εποχή μη εκπτώσεων. Και φυσικά φέραμε και την Black Friday, την οποία όμως «ελληνοποιήσαμε» για να μας βολέψει.
Το πιο στενάχωρο όμως από όλα είναι η νοοτροπία που έχει δημιουργηθεί στην πλειοψηφία του κόσμου.
Μία νοοτροπία έλλειψης. Να περιμένεις μέχρι να βρεις κάτι φθηνό. Να συμβιβάζεσαι με χαμηλή ποιότητα και να μην απολαμβάνεις αυτό που θέλεις και αξίζεις. Να περιμένεις την επόμενη περίοδο των εκπτώσεων, την επόμενη Μπλάκ Φράιντεϊ, το επόμενο μπαζάρ για να αποκτήσεις αυτό που θέλεις. Αλλά και εκεί να παίρνεις αυτό που οι άλλοι θέλουν να σου δώσουν σε προσφορά, αυτό που τους περισσεύει. Να μην ταξιδεύεις στα μέρη που εσύ θέλεις και επιθυμείς, και να καταλήγεις να ταξιδεύεις μόνο στους προορισμούς της Ryanair και άλλων low cost εταιριών και μάλιστα στις ημερομηνίες που εκείνους τους βολεύει…
Φυσικά αυτό δεν περιορίζεται μόνο στον καταναλωτικό τομέα της ζωής. Επεκτείνεται σε όλους τους τομείς όπως και στις σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους. Βιώνοντας έτσι ένα διαρκές αίσθημα έλλειψης και μη ικανοποίησης ισχυροποιείται μέσα στον άνθρωπο το αίσθημα του δεν αξίζω. Τα αισθήματα αναξιότητας είναι ιδιαιτέρως βασανιστικά και απορρέουν από τη χαμηλή αυτοεκτίμηση ενός ατόμου. Αφορούν στην έλλειψη εμπιστοσύνης ενός ανθρώπου στην προσωπική του αξία ως ανθρώπινη ύπαρξη και σαν συνέπεια δημιουργούν προβλήματα στη ζωή του και τις διαπροσωπικές του σχέσεις.
Αυτή η νοοτροπία έλλειψης δημιουργεί έναν κόσμο με περιορισμένους πόρους, πιθανότητες και ευκαιρίες. Αν σκέφτεσαι ότι δεν μπορείς να αλλάξεις και ότι δεν μπορείς να πάρεις αυτό που θέλεις από τη ζωή, τις περισσότερες φορές πιστεύεις πως ό,τι και να κάνεις δεν μετράει. Τελικά πιστεύεις πως κι εσύ δεν μετράς και ότι οι ευκαιρίες στη ζωή είναι λίγες.
Ας παίξουμε ένα παιχνίδι μαζί. Φαντάσου έναν κόσμο ο οποίος είναι τεράστιος. Σε αυτόν τον κόσμο υπάρχουν άπειροι πόροι και πιθανότητες, καθώς και αμέτρητες ευκαιρίες. Ό,τι κάνεις μετράει. Οι επιλογές σου μετράνε. Εσύ μετράς. Κάθε καινούρια μέρα είναι μια μέρα με άπειρες ευκαιρίες!
Αυτή είναι η έννοια της «νοοτροπίας της αφθονίας» που επινόησε ο Covey και σύμφωνα με την οποία ο άνθρωπος πιστεύει ότι υπάρχουν αρκετοί πόροι και επιτυχία για όλους. Την αντιπαραθέτει στη «νοοτροπία της έλλειψης», δηλαδή του καταστροφικού και περιττού ανταγωνισμού, που βασίζεται στην ιδέα ότι αν σε μια κατάσταση κερδίσει ή επιτύχει κάποιος άλλος, τότε εσύ είσαι ο χαμένος κι ότι δεν υπάρχει πιθανότητα να βγουν όλοι κερδισμένοι.
Οι άνθρωποι με τη νοοτροπία της αφθονίας, αντίθετα με τους προηγούμενους, είναι σε θέση να χαίρονται με την επιτυχία των άλλων και όχι να απειλούνται από αυτή, γιατί γνωρίζουν το περίφημο «win win».
Η νοοτροπία είναι μια απόφαση. Μια επιλογή. Είναι επιλογή να βλέπεις τα πράγματα άφθονα, είναι επιλογή να τα βλέπεις περιορισμένα. Επιλογές όμως μπορείς να κάνεις κάθε μέρα.
Σήμερα μπορείς να επιλέξεις να βλέπεις έναν κόσμο αφθονίας ή να βλέπεις ένα κόσμο έλλειψης. Εσύ διαλέγεις.
Σε ποιον κόσμο θα ήθελες να ζήσεις από δω και πέρα;
….
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο blog “για συζήτηση” στο ΑποφασίΖω:
EL 
EN 